ИСТИНА

Η εισήγηση βασίζεται στην επιτόπια λαογραφική και εθνογλωσσολογική έρευνα που διεξήχθη στα χωριά με ελληνικό πληθυσμό στην περιοχή του Σότσι το 2022 (Κράσναγια Πολιάνα, Λαζαρέφσκογιε, Λέσνογιε, Γκαλίτσινο, Άντλερ), πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με 64 πληροφοριοδότες ηλικίας από 18 έως 99 ετών, καταγράφηκαν 36 ώρες οπτικοακουστικού υλικού. Έχουν συλλεχθεί στοιχεία για τον παραδοσιακό πολιτισμό με βάση το εθνογλωσσικό ερωτηματολόγιο της Α.Α. Plotnikova, το οποίο περιλαμβάνει περισσότερες από 400 ερωτήσεις για το λεξιλόγιο και τη φρασεολογία που σχετίζονται με το λαϊκό ημερολόγιο, τα οικογενειακά έθιμα, τις αγροτικές τελετουργίες, τη λαϊκή μυθολογία. Ο ελληνικός πληθυσμός του Σότσι αντιπροσωπεύεται από μια υποεθνική ομάδα Ποντίων (ενδώνυμο «Ρωμαίοι») – μετανάστες που ήρθαν στην περιοχή τον 19ο αιώνα μέσω Σταυρούπολης από τα νότια παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Οι «Ρωμαίοι» κατέφυγαν στη Ρωσική Αυτοκρατορία, φέρνοντας μαζί τους τη γλώσσα (ποντιακή διάλεκτο της ελληνικής) και τον παραδοσιακό πολιτισμό τους. Σύμφωνα με την πανρωσική απογραφή του 1897 στην περιοχή του Σότσι, η ελληνική κοινότητα ήταν η μεγαλύτερη (25,7%), ενώ ο ρωσικός πληθυσμός κατείχε τη δεύτερη θέση (24,2%), αλλά μετά την περίοδο των σταλινικών καταστολών, των μαζικών εξορισμών στο Καζακστάν, καθώς και μετά την μετανάστευση στην Ελλάδα (1980-1990), ο αριθμός των Ελλήνων έχει μειωθεί και είναι πλέον 0,82% (2010). Σήμερα στο Σότσι ζουν περίπου 3.000-5.000 Έλληνες. Παρά τις περίπλοκες ιστορικές ανατροπές η ελληνική γλώσσα (ποντιακή διάλεκτος) και οι ελληνικές παραδόσεις διατηρούνται εκεί μέχρι και σήμερα. Η γλώσσα μιλιέται καλύτερα από την μεγαλύτερη γενιά, οι μεσήλικες μπορούν να κατανοούν τη γλώσσα, αλλά μιλούν ελάχιστα, ενώ οι νέοι και τα παιδιά χρησιμοποιούν μόνο τυποποιημένες φράσεις και ξεχωριστές λέξεις (γεια σου, πούλιμ, ντο φτάς κλπ). Από τις παραδόσεις του λαϊκού εορτολογίου έχουν διατηρηθεί πολλά στοιχεία (Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, τα έθιμα του Πάσχα, του Αγ. Γεωργίου, Κοσκοβόρα, Κουκαράς κλπ). Καταγράφηκαν επίσης τα έθιμα της γέννησης και του γάμου με χαρακτηριστική ορολογία (σουμάδια, νυφέπαρμαν κ.λπ.). Μελετήθηκαν με ιδιαίτερη λεπτομέρεια οι τελετές της κηδείας και το αντίστοιχο ορολογικό λεξιλόγιο και φρασεολογία, όπως και ιδιαιτερότητες των ελληνικών νεκροταφείων (Κράσναγια Πολιάνα, Λαζαρέφσκογιε, Λέσνογιε). Η ποντιακή παράδοση στη Ρωσία απέκτησε μια σειρά από νέα στοιχεία ως αποτέλεσμα της γειτονικής πολιτιστικής επίδρασης (κυρίως ρωσικής). Από τη στιγμή της αρχικής εγκατάστασης σε αυτά τα εδάφη στα τέλη του 19ου αιώνα, έως τις αρχές του 21ου αιώνα ο αριθμός των Ελλήνων μειώθηκε σημαντικά, ωστόσο η γλώσσα και στοιχεία του παραδοσιακού πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένων μοναδικών αρχαϊστικών δοξασιών, π.χ. τα έθιμα της Κοσκοβόρας και του Κουκαρά, διατηρούνται μέχρι σήμερα.